Doloris, fotografie: Willeke Machiels / Marc Meeuwis, fotografie: Carolien Sikkenk
Dit artikel verscheen in Fanzine #4, deze lees je hier.

Van grijze muis tot hippe stad: Tilburg heeft de afgelopen jaren een transformatie van jewelste meegemaakt. Zonder culturele projecten als Sky Mirror, Doloris en Festival Circolo was de stad nooit zover gekomen, vindt Marc Meeuwis, directeur van Citymarketing Tilburg. 

De afgelopen zes jaar waren formatief voor Tilburg. De stad ontwikkelde zich van een industriële arbeidersstad tot een stad in beweging, waar veel te doen en te zien is: een stad met een grote culturele ambitie, dus. “Een wereld van verschil”, vindt citymarketeer Marc Meeuwis. “Dankzij bestuurlijke beslissingen, ondernemers en met de steun van de gemeenschap zijn er zoveel wezenlijke dingen veranderd.” Het begon volgens Meeuwis met de ontwikkeling van de creatieve vrijplaats De Spoorzone en de opkomst van de bruisende horecacultuur op het Piusplein. De LocHal en de culturele ‘take-over’ Kaapstad volgden op de voet. “In 2017 bracht Koning Willem-Alexander tijdens Koningsdag een bezoek aan Tilburg”, herinnert Meeuwis zich. “Dat was de aanzet voor de groeiende trots van de Tilburger.”

Europees publiek
In de jaren erna schoten de culturele initiatieven als paddenstoelen uit de grond – sommigen ervan kregen internationale bekendheid, anderen spraken een specifieke groep van cultuurliefhebbers aan. Gevraagd naar zijn favorieten, springt Sky Mirror, het openbare kunstwerk van Anish Kapoor bij De Pont museum, er voor Meeuwis zeker uit. “Kapoor heeft vijf openbare kunstwerken gemaakt: in New York, Chicago, Versailles, Londen en Tilburg. Dat is een mooi rijtje om als stad tussen te staan. Er zijn mensen die al die kunstwerken willen afvinken en zo dus ook in Tilburg terechtkomen.” Ook het surrealistische doolhof Doloris spreekt een internationaal publiek aan. “Het idee hiervoor is uit Berlijn gehaald. Het doolhof daar bestaat inmiddels niet meer, maar de kunstenaar die het daar heeft gemaakt, heeft ook Doloris ontworpen. Mensen uit heel Europa komen ervoor naar Tilburg, het is iets unieks. Ook de rooftopbar die bij Doloris hoort, hadden we hier nog niet. De combinatie klopt en heeft heel goed uitgepakt.”

“Mensen uit heel Europa komen voor Doloris naar Tilburg, 

het is iets unieks.”

Succesvolle niches
Maar Meeuwis is ook zeker te spreken over kleinschaligere cultuurprojecten en -events, zoals het circustheaterfestival Circolo. “Omdat we in Tilburg een circusopleiding hebben, past Festival Circolo erg goed bij de stad. Veel performers zijn hier opgeleid of hebben gespeeld bij het Tilburgse circus. Om het jaar geeft het een mooie invulling aan het Leijpark. Het aanbod is iets artistieker en niet zo massaal; de hoge kwaliteit verrast me elke editie weer.” Niches doen het goed in Tilburg, blijkt ook uit het succes van onder andere Roadburn (stonerrock festival), WOO HAH! (hiphopfestival) en de progressieve rockopera van Ayreon. “Deze sci-fi rockopera van Arjen ‘Ayreon’ Lucassen trok twee jaar geleden 12.000 bezoekers uit 80 landen. Het was binnen no-time uitverkocht. Ondanks dit grote bezoekersaantal koos hij niet voor één show in een grote zaal boven de rivieren, maar voor meerdere shows in 013. Arjen zag het nergens anders voor zich. Bijzonder, toch?”

DNA-formule
Eén van de redenen dat niches zo goed werken in Tilburg, is omdat ze überhaupt de kans krijgen om zichzelf te laten zien. Er is immers veel ruimte voor het experiment. Meeuwis: “Wij citymarketeers hebben een DNA-formule ontwikkeld voor Tilburg: sociaal x experimenteel = creatie.” Volgens hem wordt de stad ten eerste gekenmerkt door een zeer betrokken houding. “Tilburg is van origine een arbeidersstad. De textielarbeider werd vroeger niet bijster goed betaald, dus moesten mensen elkaar helpen. Zo is Jantje Beton ook ooit in Tilburg begonnen. Deze sfeer hangt nog steeds in de stad.” Dankzij deze sociale onderstroom is er ruimte voor grensoverschrijdende probeersels, bijvoorbeeld tussen kunst en techniek: het experiment. En van daaruit ontstaat creatie, de basis van de stad Tilburg, die verder wordt versterkt door de vele Tilburgse opleidingen voor makers. “Langs de lat van deze formule leggen wij steeds nieuwe initiatieven en zo kunnen we al op voorhand inschatten of een nieuw idee of project gaat landen.” 

Muziekfilmfestival
Meeuwis geeft als voorbeeld een nieuw muziekfilmfestival dat momenteel in de steigers staat. “Degene die dit organiseert, komt zelf niet uit Tilburg, maar vindt het concept zo goed bij deze stad passen dat hij het graag hier wil organiseren. Tilburg heeft immers een Rockacademie, een conservatorium én de Fontys Hogeschool voor de Kunsten. Ook hebben wij hier één van de drie beste podia voor jazz in de Benelux. Dus ja: een muziekfilmfestival past heel goed bij Tilburg en we doen, met hulp van Brabant C, ons best om dit in april 2022 te lanceren.” Culturele initiatieven die aanhaken bij de infrastructuur die de stad rijk is, hebben wat Meeuwis betreft de voorkeur. “Het festival Spoorpark Live heb ik geadviseerd om ook de Rockacademie een podium te geven. Als hier gehoor aan wordt gegeven, zullen studenten bijvoorbeeld mee kunnen doen aan een wedstrijd om een optreden te winnen. Die betrokkenheid en samenwerkingen: daar zijn we als Tilburgers trots op en dat moeten we koesteren.” 

“Betrokkenheid en samenwerkingen: 

daar zijn we als Tilburgers trots op.”

Culturele as
De toekomst van ‘cultureel walhalla’ Tilburg? Die ziet er wat Meeuwis betreft zeer veelbelovend uit. Zo kijkt hij erg uit naar het Stadsforum: het huidige Stadhuisplein gaat op de schop en maakt plaats voor een nieuw plein waar de weekmarkt, kermis en andere evenementen volop de ruimte zullen krijgen. “Er kunnen straks 35.000 mensen op, dat vind ik fantastisch. Cultuur zal er ook zeker een kans moeten krijgen”, vindt hij. “Maar ook het TextielMuseum heeft grootse plannen: het breidt uit en het TextielLab, waar bezoekers zelf kunnen experimenteren, wordt steeds belangrijker. Helemaal van deze tijd dus.” Meeuwis en zijn team zijn daarnaast plannen aan het smeden voor een culturele as. “We kijken naar de mogelijkheid om een route te maken vanuit de theaters richting de LocHal en het TextielMuseum. Langs deze route willen we een soort regelloze ruimtes creëren, zodat kunstenaars kunnen doen wat ze willen.” Want levendig is wat de Tilburgse cultuurscene geworden is en wat het moet blijven, aldus Meeuwis.

Dit artikel verscheen in Fanzine #4, deze lees je hier.
Tekst: Grete Simkuté