Brabant C Scout Joy Arpots deelt zijn ervaringen en bevindingen over het culturele veld in Brabant. Hij neemt ons mee dieper in de virtuele wereld, ook buiten Brabant. Want als we één ding geleerd hebben van de transitie naar online, dan is het dat de wereld kleiner is geworden dan we dachten. We zoomen dieper in op de online-ervaringen en wat deze tot een succes maken. Joy onderscheidt drie pijlers: FOMO, hoogwaardige beeld/geluidkwaliteit en betalen voor meerwaarde. Deze pijlers laten zien dat online zeker niet gratis hoeft te zijn.
Op 10 april 2020 zat ik ’s avonds klaar om een online live-concert bij te wonen. Het betrof een albumpresentatie van een van mijn favoriete artiesten. Naam van de band: Tiger Lillies. Titel van de plaat: COVID-19. Martyn Jacques (zang, accordeon, piano, gitaar, ukulele, drums) zat in isolatie in zijn Red Light-studio in Berlijn, Adrian Stout (contrabas, gitaar, theremin, harp, zingende zaag, zang) in zijn Pagrati-studio in Athene. De 17 nieuwe nummers waren in drie weken tijd geschreven en hadden titels als Keep Washing Your Hands, Sanitizer Survivor, Corona Was A Beer Once, Cancellation Blues, Social Distancing en Testing. Het was mijn eerste betaalde online-concert. Na afloop van het concert kreeg je het digitale album toegezonden voor de prijs van 13 Britse pounds. Met mij keken die avond ruim 600 fans, wereldwijd. Geen enorme vetpot dacht ik nog, maar toch een aardige score. Je kunt ook zitten wachten en klagen, maar dan gebeurt er niets. Amper twee maanden later kwam COVID-19 (Vol. II) uit volgens dezelfde formule (en prijs).
Sindsdien zijn er vele virtuele concerten geweest, van kleinere namen in het landelijke clubcircuit tot vier avonden Eurosonic|Noorderslag met meer dan honderd mini-optredens, van telkens een kwartier, in vier verschillende zalen. Dat betekende vliegensvlug schakelen, maximaal 1 of 2 nummers en dan weer verder. Maar ook grote artiesten gingen virtueel. Norah Jones speelde elke donderdagavond vanuit de intieme setting van haar huiskamer. Neil Young speelde bij het openhaardvuur en zijn vrouw filmde (Fireside Sessions) en Post Malone bracht een tribute aan Nirvana. Ook de legendarische New Yorkse jazzclub Birdland bracht wekelijks virtuele concerten, van Arturo O’Farrill met zijn Afro-Latin bigband tot altsaxofonist Rudresh Mahanthappa.
20 miljoen dollar in negen minuten
Veel virtuele concerten zijn gratis te beleven, maar soms moet je ook betalen. Een uitschieter was Travis Scott, die maar liefst 20 miljoen dollar ophaalde met het negen minuten durende concert in samenwerking met de populaire game Fortnite. Ter vergelijk: de rapper verdiende tijdens zijn Astroworld Tour in 2018/2019, met 56 shows 53,5 miljoen dollar. Dat is net iets minder dan 1 miljoen per show. Tel uit je online-winst. De Koreaanse boyband BTS gaf in de zomer al het online-concert ‘Bang Bang Con: The Live’, een 100 minuten durende interactieve show waarbij de band op twee podia en in nog eens vijf ruimtes optrad, en de fans zelfs konden switchen tussen zes verschillende camerastandpunten. Tickets kostten tussen de 24 en 32 dollar, dik 750.000 mensen kochten een kaartje. Het leverde BTS 18 miljoen dollar op. Lil Nas X (bekend van de monsterhit Old Town Road) gaf een motion-captured concert in de populaire game Roblox: 4 (korte) optredens die in totaal 33 miljoen actieve bezoekers trokken. Voor het concert hoefde je niet te betalen, maar je moest wel een account aanmaken voor Roblox, want zonder game geen concert. Dat is weer een ander verdienmodel.
Nog twee dan, twee dames, twee wereldsterren. Billie Eilish met de ‘Where Do We Go’-livestream (tickets 30 dollar en lovende recensies). En Dua Lipa, die met haar ‘Studio 2054’ in het concertweekend alleen al 5 miljoen tickets verkocht en bovendien een enorme boost gaf aan de ticketverkoop voor haar live-tour eind van dit jaar. De show werd ook verkocht aan streamingdiensten in India en China, die daar flink voor betaalden maar de show gratis aan hun kijkers aanboden.
Maar wat als je toneel speelt of moderne dans doet?
Nu hoor ik je denken: jaja, popmusici, populaire namen, dat wil wel. Maar wat als je toneel speelt of moderne dans doet? Wie zou daarvoor willen betalen? Eerlijk gezegd, ook ik dacht dat dit onbegonnen werk was. Misschien dat er een kleine schare liefhebbers wel een paar euro voor over heeft. Maar een verdienmodel in de (klassieke) podiumkunsten, zoiets schiet niet echt op, of sterker nog: zoiets schiet echt niet op. Ik werd desalniettemin erg verrast door cijfers van het Rotterdams Scapino Ballet. Het dansgezelschap bracht zijn voorstelling The Great Bean (een hit uit 2013) online uit en verkocht tijdens 3 shows 4500 tickets voor een prijs van 12,50 euro. En ook het Nederlands Dans Theater gooide hoge ogen. Hun voorstelling ‘Dare To Say’ ging online in 50 landen met in totaal 6000 verkochte tickets voor 15 euro.
”Maar wat als je toneel speelt of moderne dans doet? Wie zou daarvoor willen betalen?”
Maar dan Weg met Eddy Bellegueule. Het toneelstuk ontving sinds zijn premiere bij de Toneelschuur, Haarlem in januari 2020 superlatieve recensies (o.a. in de theaterkrant, Trouw, Volkskrant en nrc). Het boek waar het toneelstuk op gebaseerd is, werd eveneens met top-recensies en prijzen overladen. De toneelproductie toerde langs de vlakkevloertheaters van Nederland van januari tot maart 2020 (en was net op tijd klaar voordat de lockdown plaatsvond). Vier jonge acteurs spelen alle personages. Hun overrompelende spel leverde hen de nominatie voor de hoogste toneelprijs in Nederland op, de Louis d’Or, voor het eerste dat meerdere acteurs samen genomineerd worden. ‘Victor IJdens, Jesse Mensah, Felix Schellekens en Romijn Scholten knallen daarbij van de vloer. Hun liefdevolle, energieke en emotionele spel is wars van ijdelheid.’ – juryrapport Nederlands Theater Festival. Eline Arbo ontving voor deze productie de VSCD-regieprijs en de voorstelling werd geselecteerd voor het Nederlands theater Festival.
Drie pijlers voor online succes
ITA (voorheen Toneelgroep Amsterdam) besloot de productie te hernemen in de Stadsschouwburg (4 uitverkochte avonden in de Rabozaal), maar de nieuwe lockdown verhinderde een publieksuitvoering. De 2000 kaarthouders kregen de keuze voor een eenmalige online-registratie. Vanwege de enthousiaste reacties werd besloten de online-registratie in ‘de vrije verkoop’ te doen. Dat leidde in korte tijd tot 6000 verkochte online-tickets. Elke toneelliefhebber in Nederland wilde dit beleven, ook vele van hen die de voorstelling in het voorjaar 2020 al in het theater hadden gezien. Hier was sprake van een heuse Fear Of Missing Out: FOMO, de eerste pijler van online-succes.
”Hier was sprake van een heuse Fear Of Missing Out.”
ITA koos in het najaar 2020 voor online-registraties onder de titel ITALive: het gaat om registraties in ‘real time’ (echt live), je kijkt zoals je in de zaal zit, je kunt de registratie niet pauzeren, niet achteruitspoelen, niet vooruit, je moet op tijd zijn net als in de zaal. ITA heeft gekozen voor de meest hoogwaardige beeld/geluidkwaliteit: ‘state-of-the-art vision and sound within milliseconds’. Er wordt gewerkt met meerdere camera’s vanuit verschillende perspectieven. Met het acteursensemble, de toneelregisseur en de technische theatercrew wordt vooraf uitgebreid gerepeteerd en er worden diverse cameraposities uitgeprobeerd. Niets wordt aan het toeval overgelaten, bij elke scene hoort een apart online-draaiboek. In alle opzichten wordt gepoogd de live-ervaring die je in de zaal zou hebben te evenaren, of zelfs te overtreffen. Een treffend voorbeeld bij Weg met Eddy Bellegueule is een scene waarin de hoofdpersoon wordt gekleineerd en bespuugd: de fluim hangt druipend op zijn wang, door de camera in een close-up gevangen. Als je op de eerste vijf rijen zit, ervaar je die fluim misschien wel heel intens, maar zit je op rij 12 of 16, dan heb je een mindere beleving dan bij de cameraregistratie. Over dit soort details is goed nagedacht. Dat geldt ook voor de live gespeelde muziek; er wordt ingezoomd op de toetsen van het keyboard, het zweet gutst van het voorhoofd van de zanger. De tweede pijler van online-succes: hoogwaardige beeld/geluidkwaliteit.
Zondag 14 februari: Romeinse Tragedies
In ITALive is vooraf stevig (privaat en publiek) geïnvesteerd, onder andere door Vrienden van ITA, door het Othellogenootschap en door Fonds21. Bewust is de keuze gemaakt om de online-registraties niet gratis aan te bieden, en ook niet voor 5 euro. Er is onderzoek gedaan naar een ‘marktconforme prijs in een markt die eigenlijk nog niet bestaat’. ITA vertrouwde op de meerwaarde die geboden wordt en op de overtuiging dat het publiek bereid is te betalen voor die meerwaarde (de derde pijler). Het gevoel was dat een tientje de ondergrens moest zijn. Sinds oktober wordt een standaardprijs van 12,50 euro gehanteerd: Medea (30 oktober), Wie heeft mijn vader vermoord (6 november), De stille kracht (27 november), Sign of the Times: David Van Reybrouck (29 november), Adem (12 december), Kings of War (10 januari) en Weg met Eddy Bellegueule (22 januari). Zondag 14 februari gaan de Romeinse Tragedies online, dan heb je ruim 6 uur toptheater voor die prijs van 12,50 euro.
Besef dat er dus bij de online-voorstelling Weg met Eddy Bellegueule een recette van 75.000 euro was. Dat zou bij een live-voorstelling slechts 500 x 25 euro = 12.500 euro zijn geweest. Ook bij online-toneel is een verdienmodel wel degelijk een mogelijkheid! Maar daarmee houdt het online-avontuur niet op. Want op 4 maart is ITA live te zien in Australië, tijdens het roemruchte Adelaide-festival. De voorstelling Medea wordt in real-time in de Amsterdamse schouwburg gespeeld en online vertoond in het Her Majesty’s Theatre. Het belooft een interactieve presentatie te worden waarbij het publiek niet alleen de acteurs ziet, maar de acteurs vanuit Amsterdam ook het Australische publiek kunnen zien. Entreeprijzen in Adelaide voor deze online-vertoning zijn 59 Australische dollars (gelijk aan 37 euro).
”Zondag 14 februari gaan de Romeinse Tragedies online, dan heb je ruim 6 uur toptheater voor die prijs van 12,50 euro.”
Saillant detail: vanwege het tijdverschil met Melbourne van 9,5 uur starten de acteurs van ITA op donderdagochtend om 11 uur. En het publiek in de Canadese stad Montreal moet zondag aanstaande al om negen uur ’s ochtends in het theater zitten, om de Romeinse Tragedies (die behalve Engels ook Frans ondertiteld worden) vanaf het Leidseplein te volgen. Valentijn of niet.
– Joy Arpots
Scout Brabant C