Aan de academies in Brabant studeren jaarlijks tientallen studenten af met werk dat barst van de potentie. Wij visten vier krenten uit de creatieve pap: kunst en design van aanstormend talent dat volgens ons niet aan je aandacht mag ontsnappen. 

Dae uk Kim: kunst die aanzet tot bevrijding van gendergrenzen

Als homoseksuele man voelde Dae uk Kim zich in Zuid-Korea een anomalie, een mutant. Eenmaal in Nederland zette hij zijn schaamte om in trots in de (kunst)installatie Mutant.

Als jongen droeg hij op avonden dat zijn ouders van huis waren vaak de hakken van zijn moeder, vertelt Dae lachend. Het was een van de weinige momenten waarop hij kon ontsnappen aan het beeld van een ‘echte jongen’: het stereotype van iemand met kort haar, kortgeknipte nagels, zonder make-up. Ondanks dat hij deze verlangens niet publiekelijk mocht uitleven, verdwenen ze niet. Integendeel: ze werden alleen maar sterker. In zijn theatrale installatie Mutant brengt Dae, die in 2020 afstudeerde aan Design Academy Eindhoven, dit geheime verlangen om met zijn genderidentiteit te spelen, aan de oppervlakte.

Alter ego’s
Mutant bestaat uit drie extravagante objecten waarin herkenbare elementen transformeren tot opmerkelijke wezens: Dae’s alter ego’s. Hij nam inferieure gebruiksobjecten en hulde ze in glamoureuze ‘drag.’ Zo werd een dweilmop omgetoverd tot een kroonluchter met prachtig lang haar. Een vijftal spades muteerde tot een make-uptafel waar je je nagels kunt laten doen. Het laatste object, een soort stoel gemaakt van autobanden op hooggehakte poten, refereert aan stiletto’s. Gaga, Elektra, Bom: alle objecten dragen namen van bekende popsterren of dragqueens die Dae inspireren om uiting te geven aan zijn ware zelf.

Transformatie
De objecten symboliseren de transformatie die Dae zelf heeft ondergaan. “Oninteressante, saaie gebruiksobjecten vormden mijn startpunt. In zekere zin identificeerde ik mezelf daarmee. Zo heb ik me op het gebied van schoonheid als man altijd ondergeschikt gevoeld aan vrouwen. Het was erg bevredigend om mijn fascinatie met lang haar, nagels en make-up via deze objecten te kunnen uitleven.” Deze installatie had hij in Zuid-Korea nooit kunnen maken, zegt Dae. Zo vindt zijn moeder het nog steeds lastig om zijn homoseksualiteit te accepteren, en weet zijn vader er niks van. De installatie hebben ze dan ook nog niet gezien.

Tussen man en vrouw in
Dae is blij dat hij in Nederland meer aansluiting vindt en ruimte krijgt om zichzelf te zijn. “Toen de VPRO na mijn afstuderen een item over Mutant maakte, kreeg ik veel reacties. Mensen herkenden zich in mijn verhaal.” Toch benadrukt hij dat vrije genderexpressie ook in het ruimdenkende Nederland nog steeds geen vanzelfsprekendheid is. “De designwereld is wat dat betreft tolerant. Maar daarbuiten wordt nog vaak gedacht in hokjes van ‘man’ of ‘vrouw’. Met mijn werk wil ik mensen laten nadenken over wat we als samenleving beschouwen als mannelijk of vrouwelijk, zowel wat betreft gedrag als uiterlijke kenmerken, en hoe we ons daarvan kunnen bevrijden. Genderidentiteit kan ook in een soort tussengebied liggen, daarvoor moeten we het binaire denken loslaten.”

LABELEDBY.: Eclectische mode voor de metaverse

Techfashioncollectief LABELEDBY. voorziet een wereld waarin de digitale en fysieke domeinen nog meer in elkaar overlopen. Daarom ontwikkelden ze The Infinity of the Artificial Skin (IOTAS): een op wiskundige codes gebaseerde modecollectie, te dragen in de metaverse én in de tastbare werkelijkheid.

Doorsnee internetgebruikers spenderen tegenwoordig zo’n 40 procent van hun wakkere leven online. Dat zal alleen maar toenemen en de verwachting is dat de metaverse, een plek waar je als virtuele avatar kunt rondhangen, steeds meer terrein zal winnen in onze levens. Onze digitale identiteiten worden steeds belangrijker, voorspelt LABELEDBY. Het collectief speelt hier op in met The Infinity of the Artificial Skin: een collectie kledingstukken waarmee je in de metaverse uiting kunt geven aan je eigen stijl.

Phygital ervaring
Oprrichters Jessica Joose en Fabienne van der Weiden, startten eind 2021 met het project. “We wilden een Metaverse-first approach hanteren en besloten onze collectie op wiskundige codes te baseren. Die codes, zoals de driehoek van Sierpínski, vertalen we naar 3D-geprinte kleding. We werken hierbij met nieuw, interessant textiel materiaal. De huidkleurige kledingstukken met felgekleurde prints bestaan zowel in de digitale als de fysieke wereld,” vertelt Van der Weiden.

“We bevinden ons in een tussenruimte en willen daarom een phytigal ervaring creëren: je kunt onze kledingstukken virtueel dragen, maar ze kunnen ook geshowd worden op een catwalk.”

Hakken van een meter hoog
Voor de esthetiek van de kledingstukken keek het collectief naar bestaande metaverses, zoals Decentraland – waar naar het schijnt rapper Snoop Dogg erg actief is. “Je ziet dat mensen daar een soort extravagante versie van zichzelf worden. Het maakt niet uit of je boodschappen gaat doen op metershoge hakken of gaat sporten in een jurk. Het kan allemaal. In de metaverse ervaar je geen discomfort. Maar omdat wij ook fysieke kledingstukken maken, kunnen we niet all out gaan en moeten we een balans vinden.” De collectie kenmerkt zich door streetwearinvloeden en een urban feel. “In het verleden ontwierpen we kleding voor hiphopdansers, die uitstraling wilden we een beetje vasthouden.”

Random gegenereerd
De eerste collectie bestaat uit tien vaste stuks. Een programma genereert daar honderd willekeurige variaties op, zodat er in totaal duizend items zijn. “Onze droom: dat de items worden tentoongesteld in een museum, met bijbehorende digitale stukken. Bezoekers kunnen met één druk op de knop random een kledingstuk genereren en zo een unieke combinatie creëren. Die wordt dan doorgestuurd naar Eindhoven, waar het volledig geautomatiseerd gemaakt kan worden.”

Avatars

Het collectief is momenteel in gesprek met een Koreaanse partij die meerdere metaverse-platformen beheert. Mogelijk wordt de IOTAS-collectie binnenkort gedragen door avatars op één van de platformen. Van der Weiden: “Daar kijken we erg naar uit. Dat zou echt fantastisch zijn.”

Metaverse uitgelegd
LABELEDBY. blogt wekelijks over het fenomeen metaverse. “We krijgen veel positieve reacties op onze collectie, maar mensen zijn toch ook wat angstig. Het idee dat alles digitaal gaat, maakt hen nerveus,” stelt Van der Weiden. “Daarom vertellen we in onze blog over de metaverse, leggen we uit wat het precies is en hoe het werkt.” 

Rona David: de zin van het leven en een pot augurken

Foto door Nicole Marnati

In haar videocompilatie All this fuss over a jar of pickles? voert Rona David de augurk op als een metafoor voor het menselijk bestaan. Ze vraagt: kan elk object betekenisvol worden als we de betekenis manipuleren met taal, zelfs een pot augurken? Een project over de rol van taal in design.

“Look at us pickling. Look at us closer. We’ve been placed in this jar some time ago, we don’t know why. We are assuming that whoever brought us here had their reasons. After all, everything happens for a reason.” Zo begint de videocompilatie waarmee David in 2021 afstudeerde aan Design Academy Eindhoven. We kijken elf minuten lang naar een verzameling beelden waarin augurken de hoofdrol spelen. We horen voice-overs die filosoferen over de zin van het leven. “Nee,” zegt een stem. “Niet alles gebeurt met een reden. Er is geen plan, het universum geeft geen bal om ons. Dingen gebeuren niet om een reden, het is simpelweg een willekeurige samenkomst van tijd en plaats. Toeval.” Beelden van potten augurken, tanden die in augurken bijten, voeten die op augurken stampen, trekken in een koortsachtig tempo aan ons voorbij. Absurdistisch? Best wel. Fascinerend? Zeker.

Tussen betekenis en betekenisloosheid
“Het begon met een fascinatie voor de grenzen aan onze kennis,” vertelt David over haar project. “De filosoof Wittgenstein verwoordde dit het beste toen hij zei: ‘de grenzen van mijn taal zijn de grenzen van mijn wereld.’ Hoe meer ik erover nadacht, hoe meer ik besefte dat taal niet alleen een communicatietool is, maar ook een betekenisgever. Door taal kunnen we de zin van ons leven begrijpen én vormgeven.” Dat leverde David tegensprekende vragen en gedachten op. “Hoe kunnen we het leven begrijpen als het inherent betekenisloos is? Maar iets kan nooit echt betekenisloos zijn; door te zeggen ‘het is zonder betekenis,’ geef je het juist betekenis.” David zocht naar een metafoor om die complexe noties van betekenis en betekenisloosheid te verwoorden en vond die, jawel, in een pot augurken.

Readymade beelden
De pot augurken is het leitmotiv van Davids videocompilatie, die gemaakt is uit bestaande beelden en geluidsfragmenten. Ze raakte geïnspireerd door kunstwerken uit de jaren zestig en zeventig, bijvoorbeeld van kunstenaar John Baldessari, waarin tekst en beeld gecombineerd worden en een compleet nieuwe betekenis krijgen. “Omdat het gaat over een erg abstract thema – de zin van het leven – vond ik het fijn om te beginnen met materiaal dat al bestaat. Anders zou ik verloren zijn,” lacht David. Beelden van augurken waren er legio en ze vond hoe langer hoe meer gelijkenissen tussen de condition humaine en de augurk. “Zoals de augurk ronddrijft in een pot, zo drijven wij mensen eigenlijk ook rond. We begrijpen niet waar we in ronddrijven, we weten het niet. Eigenlijk is ons hele leven een soort wachttijd tussen geboren worden en sterven. Zo ook voor de augurk; die wacht tot hij wordt opgegeten.”

Vrijheid
Door het project is David bewuster gaan nadenken over haar werk als designer en de rol van taal. “Ontwerpers spelen met taal, zo kunnen we onze ideeën communiceren. Voorheen gebruikte ik taal om een oplossing te vinden voor concrete problemen, bij dit project ging ik meer uit van een filosofisch probleem. Ik besef nu nog beter dat wij zelf betekenis geven aan dingen. Wij zijn de ontwerpers van ons eigen bestaan. Dat geeft mij als designer en als persoon veel vrijheid.”

Matilde Boelhouwer: poëtisch design voor de insectenpopulatie

Foto door Janneke van der Pol 

De insectenpopulatie nam de afgelopen 25 jaar af met maar liefst 75 procent. Als oplossing voor dit prangende probleem, ontwierp Matilde Boelhouwer Insectology: Food for buzz. Deze reeks kunstmatig bloeiende bloemen dient als noodvoedselbron voor de top vijf van bekendste bestuivers.

Als kind was ze al gefascineerd door de natuur, vertelt Boelhouwer. “Ik wilde alles weten over dieren en planten. Toen ik later naar de kunstacademie ging, kreeg die fascinatie een plek in mijn ontwerpen. Nu richt ik me op issues van de huidige tijd, zoals voedseltekorten en duurzaamheid.” Want meer producten hoeven er niet ontworpen te worden, vindt Boelhouwer. Nieuwe oplossingen, die hebben we wél nodig. “Ik ben ervan overtuigd dat ontwerpers hun ego aan de kant moeten zetten en met de informatie die er is, vanuit de wetenschap, antwoorden moeten proberen te vinden voor prangende vraagstukken. Die twee werelden moeten meer gaan overlappen.”

Buiten de lijntjes denken   
Zo ontstond ook haar project Insectology: Food for buzz. Een paar jaar geleden hoorde Boelhouwer van de zorgelijke afname van vliegende insecten. “De wetenschap leverde die droge hap informatie met de mededeling dat er meer diversiteit in bloemen moet komen. Mijn reactie was: hoé dan? En precies in die ruimte kunnen ontwerpers van pas komen. Zij denken buiten de lijnen van wat er volgens de wetenschap kan en wat er al is.” Zo gezegd, zo gedaan. Samen met biologen en biodiversiteitsspecialisten deed Boelhouwer onderzoek naar hoe nieuwe insectenpopulaties gestimuleerd kunnen worden in een verstedelijkte omgeving. Hoe geef je insecten te eten op een plek waar niks kan groeien? En hoe vertel je ze dat ze iets kunnen eten dat ze niet gewend zijn? Als antwoord op deze vragen ontwikkelde ze een serie altijd-bloeiende kunstmatige bloemen voor The Big 5 onder de bestuivers.

Bloemen voor de urban jungle
De bloemen bestaan uit lasercut polyester blaadjes, een klein 3D-geprint reservoir en een holle 3D-geprinte stam. In het reservoir wordt regenwater opgeslagen, gemixt met suiker en weer omhoog gepompt zodat de insecten ervan kunnen drinken. Elke kunstmatige bloem sluit aan op de behoeften van één bepaald insect. Zo valt de bloem voor bijen op dankzij de contrasterende paarse en gelen tinten: kleuren die bijen goed kunnen zien. Natuurlijk is diversiteit creëren in echte bloemen de beste oplossing, geeft Boelhouwer toe. Maar tot die tijd moet er wel gehandeld worden. Door klimaatverandering, verstedelijking en steeds meer betegelde tuinen, bloeien er steeds minder bloemen – en zijn er als gevolg steeds minder insecten. Boelhouwers kunstmatige bloemen dienen als een soort noodvoedselvoorziening, zodat insecten de afstand kunnen overbruggen naar gebieden met echte bloemen.

Onzekerheid als kracht
Aanvankelijk waarschuwden wetenschappers Boelhouwer dat insecten hier nooit in zouden trappen. Ze hadden het mis: de kunstmatige bloemen functioneren zoals bedacht. “Ik ben officieel geen bioloog, maar juist door het stukje missende kennis, ben je sneller geneigd om het toch maar te proberen. Ik vind het mooi om die onzekerheid, het niet-weten, om te zetten in een kracht.” Insectology: Food for buzz wordt nog doorontwikkeld, zodat het hopelijk binnenkort op de markt kan verschijnen. Boelhouwer zoekt nog zakelijke partners en marketeers om een team mee te vormen: wie interesse heeft, mag zich melden.

Dit artikel verscheen in #Fanzine 5, lees het hele magazine hier. 
Tekst: Grete Simkute