Babette Bakermans, fotografie: Evy van Nispen
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op mestmag.nl

Muurschilderingen zijn razend populair: over de hele wereld schieten ze als paddenstoelen uit de grond. Ook in Brabant veranderen steeds meer bakstenen muren in ware kunstwerken. De muurschilderingen refereren vaak naar de historie of cultuur van een stad en vervullen daarmee ook een maatschappelijke functie. Maar wie zijn de makers achter de kunstwerken? Wat brengt zo’n muurschildering teweeg in de buurt? En is dit niet dé perfecte manier om meer Brabanders bij kunst te betrekken? MEST sprak erover met de Brabantse kunstenaars Babette Bakermans, Kaspar van Leek, Niels van Swaemen en Erik Veldmeijer.

 

Graffiti en muurschilderingen

Street art wordt vaak gerelateerd aan de graffitibeweging die tussen 1985 en 1995 enorm actief was. Hoewel graffiti en muurschilderingen beiden kunstvormen zijn in de openbare ruimte, is er toch een groot verschil. Bij graffiti ligt de focus op decoratieve naamtags en de maker, terwijl bij muurschilderingen het beeld veel meer centraal staat. “Voor mij zijn het twee totaal verschillende werelden. De grootste overeenkomst is dat beide kunstvormen gebruik maken van hetzelfde medium. Het mooie van graffiti is dat het praktisch, regelloos en ongestructureerd is,” vertelt de Tilburgse Erik Veldmeijer, “In mijn omgeving zie ik veel kunstenaars die dat er hobbymatig bij blijven doen.”

Meer dan alleen verfraaiing

Muurschilderingen zijn meer dan alleen verfraaiing. Ze vergroten de leefbaarheid van wijken en versterken het gemeenschapsgevoel. Dat laatste is duidelijk merkbaar in de Tjeuke Timmermansstraat in Tilburg. Bewoners van een seniorencomplex in die straat starten onlangs nog een petitie om de muurschildering op hun gevel te redden, die moest namelijk weg van de architect van het gebouw. “Het draagvlak vanuit de gemeenschap is eigenlijk altijd heel groot. Ze vinden het gewoon leuk dat de wijk iets opgefleurd wordt,” vertelt Erik. “Vooral in achterstandswijken is de betrokkenheid vaak groot. Het wordt daar enorm gewaardeerd dat ze ook ‘meetellen’.”

 

Herkenning in schilderingen

De Eindhovense Kaspar van Leek en Niels van Swaemen ervaren ook veel lokale betrokkenheid bij hun muurschilderingen. Het duo, werkzaam onder de naam Studio Giftig, staat bekend vanwege hun hoog gedetailleerde (sur-)realistische muurschilderingen, waarvan er een aantal in Eindhoven en omgeving te zien zijn. “De reacties zijn bijna altijd positief. Vooral ouderen komen vaak een praatje maken of foto’s maken,” vertelt Kaspar.

‘Het draagvlak vanuit de gemeenschap is eigenlijk altijd heel groot. Ze vinden het gewoon leuk dat de wijk iets opgefleurd wordt’

Erik Veldmeijer

Handhoven

“Onze stijl sluit ook wel makkelijk aan bij een brede doelgroep. Er zit een hoge mate van herkenbaarheid in onze schilderingen.” Één van die werken, genaamd ‘Handhoven’, is aangebracht op Vestdijktunnel in Eindhoven. De geschilderde handschoenen verbeelden de groei en diversiteit van de stad. Elke handschoen refereert naar een Eindhovens thema zoals hightech, design en industrie.

Verhaal van de stad

Steeds meer Brabantse steden omarmen kunst in de openbare ruimte. In Breda vertelt buitenmuseum Blind Walls Gallery het verhaal van de stad aan de hand van meer dan negentig muurschilderingen. Babette Bakermans mocht de schildering bij FoodHall Breda voor haar rekening nemen.

In de muurschildering refereert Babette naar de iconische Casino bioscoop die vroeger op die locatie zat. Om tot een ontwerp te komen ging Babette op zoek naar verhalen van vroeger en sprak ze met oud-medewerkers. “Ik ben heel dankbaar dat ik de kans heb gekregen om een ‘Blind Wall’ te maken. Alle muren samen vertellen het verhaal van Breda en het is mooi daaraan te mogen bijdragen,” aldus Babette.

Iets nieuws toevoegen

Kaspar en Niels maken vaak gebruik van harde contrasten en veel kleur. “Onze schilderingen hoeven niet per se op te gaan in de omgeving. We willen iets nieuws toevoegen aan dat wat er al is. Zo neem je als voorbijganger echt even een momentje om er goed naar te kijken,” vertelt Niels.

Ook Erik werkt vaak met de historie van een locatie. Onlangs nam hij een elektrahuisje in Berkel-Enschot onder handen. De muurschildering verwijst naar de nonnen die vroeger op deze plek woonden. Erik: “De schildering gaat echt op in de omgeving. Alsof ze zo terug uit het nabijgelegen winkelcentrum komen.”

 

Betrokkenheid bij kunst

Steeds meer Brabantse gemeenten gaan actief aan de slag met kunst in de openbare ruimte. Is dit dan dé manier om meer mensen bij kunst en cultuur te betrekken? Erik ziet vooral veel voordelen op het gebied van toegankelijkheid. “Omdat het in de openbare ruimte plaatsvindt, is het toegankelijk voor iedereen. Mensen die zich geen culturele uitstapjes kunnen veroorloven, kunnen zo toch nog genieten van iets creatiefs en kleurrijks.”

Ondertussen zijn de vele ‘street art tours’ ontzettend populair, zowel onder de lokale bevolking als toeristen. Niels: “Die tours zijn een goed marketinginstrument geworden, het is een laagdrempelige manier om mensen te betrekken.” Deze trend zal voorlopig nog wel even doorzetten en steeds meer Brabantse steden opvrolijken. Als het aan Erik ligt, met daarin iets meer vrijheid voor de betreffende kunstenaars. “Het zou mooi zijn als er wat vaker gewoon een blanco canvas gepresenteerd wordt.”

 

Tekst: Elmay Claassen