Geen feestende mensenmassa’s hossend door de kroeg maar verdriet, stille straten en een halfleeg glas. Niet het beeld dat de meesten voor zich zien bij de gedachte aan dit feest. De treur van corona waardoor carnaval niet doorging bracht uiteindelijk wel iets anders moois met zich mee: het ontstaan van de documentaire Het Verdriet van Carnaval. Filmmaker Frank van Osch schijnt met zijn documentaire een ander licht op het mooiste volksfeest van het Zuiden. ‘Het Verdriet van Carnaval’ neemt ons mee in de beleving van echte carnavallers en hoe zij het niet doorgaan van hun jaarlijkse hoogtepunt ervaren.
De ziel van carnaval
Toen het sentiment begon te groeien dat carnaval in 2021 wel eens niet door zou kunnen gaan, was dit voor Frank van Osch het signaal om zijn idee voor een documentaire over carnaval anders vorm te geven. Frank: ‘Ik was als filmmaker al lang bezig met het idee om iets met carnaval te doen. Hoewel ik er zelf niet veel mee heb, leeft het in mijn omgeving enorm. Ik vind het een prachtig feest en snap dat het iets doet met mensen. Ik was heel blij en trots dat ik op een andere manier naar carnaval kon kijken. In de film komt hossen niet voor, ik wilde een film maken dat het gemeenschapsgevoel en je thuis voelen laat zien. Door dit vanuit persoonlijke verhalen en verdriet te vertellen laat de documentaire de ziel van het feest en wat het met de mensen doet zien. Het is niet alleen maar verdriet hoor, het is ook een hele grappige film.’
In de hoofden van de mensen
In plaats van zich te verschuilen achter een masker, leggen de personages hun ziel open en bloot. Frank heeft een film gemaakt vanuit de hoofden van mensen. Wat bedoelt hij hiermee en hoe heeft hij dit gedaan? Frank: ‘Door de echtheid van de mensen vast te leggen. Ze waren zo gefrustreerd dat er geen carnaval was. Als je tijdens die frustratie gaat filmen, zit je midden in het baal-moment en het dichtst bij de mensen zelf. We zijn met alle personages op pad gegaan. Zo zijn we met de wagenmakers mee naar de bouwhal geweest en met een vrouw mee naar het kerkhof waar haar ouders begraven liggen. Ze drinkt daar ieder jaar trouw een borrel met hen. En we zijn met Piet in zijn carnavalskleren door de straten gelopen tijdens carnaval, – net zoals we het meeste trouwens tijdens carnaval hebben gefilmd – dan voel je het balen echt.’
Geen fictieve personen dus, maar echte carnavallers. Dat moeten bijzondere opnames geweest zijn. ‘Dat klopt’, beaamt Frank. ‘Carnaval is natuurlijk bij uitstek het feest van ‘met z’n alle bij mekaar’, door iedereen geïsoleerd in een studio uitputtend te interviewen kom je tot de kern van ieder personage. Dit hebben we vervolgens vastgelegd door middel van een techniek waarbij de mensen recht in de camera kijken zonder dat zij het doorhebben.’
Film met livemuziek
Naast een sprekende portrettenreeks van alle personages door fotograaf Jan Banning, heeft de documentaire nog iets unieks. Frank: ‘Ons kantoor zit recht boven de ruimte waar de harmonie van Den Bosch repeteert. Toen ik een keer ’s avonds aan het editen was terwijl de harmonie aan het repeteren was, kreeg ik het idee om dit samen te brengen. En waar kan dat nou beter dan bij dit onderwerp?! Ik zag het al helemaal voor me: 40 man op een podium met een groot scherm erachter waar de film op vertoond wordt.’ Tijdens de première medio november 2022 in de Brabanthallen werd de film dan ook daadwerkelijk live begeleid door de Koninklijke Harmonie ’s-Hertogenbosch. Een droom die uitkomt voor oud-muzikant Frank. Helaas werd vervolgens door corona een flink aantal live-vertoningen gecanceld. Gelukkig is de film nu op tour door het hele land en wordt daarbij zoveel mogelijk begeleid met live muziek van lokale harmonieorkesten.
En hoe nu verder?
Carnaval gaat weer door, de film is in een prachtige première gegaan, draait op mooie plekken in het land en wordt op tv vertoond. Ondanks de tegenslagen van de gecancelde vertoningen is Frank trots op wat ze bereikt hebben binnen alle omstandigheden. Is dit het einde van Het Verdriet van Carnaval? Frank: ‘Wat betreft een vervolg op de film wel. De film wordt goed ontvangen en hopelijk nog veel vertoond, maar een vervolg zit er niet in. De toekomst van film met livemuziek zie ik wel rooskleurig voor me. De reuring en het effect die harmonieorkesten met zich meebrengen is echt een toevoeging. Het is een mooie cross-over, dat wil ik voortzetten en vaker doen. De harmonieorkesten worden er blij van, want zij krijgen een nieuw repertoire. Filmmakers worden er blij van, want die krijgen een bijzondere vertoning en het levert heel ander publiek om dan bij enkel een film. Ik heb het echt niet zelf bedacht, sterker nog de cinema is zo begonnen; met livemuziek. Maar als ik dat nieuw leven in kan blazen als oud-muzikant dan lijkt me dat erg gaaf.’
Het Verdriet van Carnaval zelf ervaren?
- Op onderstaande momenten is Het Verdriet van Carnaval op tv te zien:
- Zondag 20-02-2022 | 11.00u | Omroep Brabant >>
- Maandag 28-02-2022 | 20.29u | NPO2 >>
- Het Verdriet van Carnaval lied >>
Noem het een goed marketinginstrument, of een kwestie van oude liefde roest niet (als oud muzikant). Frank van Osch heeft een lied geschreven, getiteld: ‘het verdriet van carnaval’, het komt ook af en toe op de radio.
