Première Surface, door: Familiar Faces, fotografie: Jostijn Ligtvoet

Dit artikel is in samenwerking met de opleiding Cultural Venue Management van BUas tot stand gekomen. Tweedejaars studenten hebben initiatiefnemers van projecten geïnterviewd waar Brabant C in investeert (of in het verleden in heeft geïnvesteerd). Buas Reporters Marissa Brand en Lisanne van de Vijfeijken, interviewen Marc Eysink Smeets, executive director van Festival Circolo, gesproken over de strijd tussen Festival Circolo en het Covid-19 virus. Let op: dit interview heeft eind 2020 plaatsgevonden, het kan dus zo zijn dat de huidige situatie afwijkt van de situatie zoals in dit artikel beschreven.

2020 is een vreemd jaar voor iedereen. Waar begin dit jaar vele plannen zijn gemaakt en agenda’s vol stonden, eindigt het jaar stil in festivalland. Eén van de getroffen festivals is Festival Circolo. Festival Circolo toont bezoekers het circus van de toekomst met een unieke mix van toonaangevende (inter)nationale voorstellingen en experimenten op het vlak van acrobatiek, theater, dans en muziek. Hoe het festival is omgegaan met de tegenslagen die Covid-19 met zich meebracht en hoe ze keer op keer opzoek zijn blijven gaan naar nieuwe mogelijkheden om toch een podium te blijven bieden aan het nieuwe talent is te lezen in dit artikel.

Wat was het oorspronkelijke plan voor deze editie?
Sinds 2007 maken wij een festival voor circustheater. De bedoeling was om dat dit jaar weer te doen met een zestal tenten op het Leijpark waarmee we ongeveer 20.000 mensen zouden aantrekken. Hier konden dan voorstellingen gemaakt door jonge makers en internationale gezelschappen plaatsvinden. Er stonden veel premières op het programma. Ook was het de bedoeling dat er veel internationale programmeurs zouden komen kijken naar dit nieuwe Nederlandse werk. Dit alles omgeven we altijd met horeca en andere activiteiten, zodat je een hele fijne middag of avond kan hebben bij ons.

Op welke doelen focuste jullie deze editie?
Sinds 2018 zijn we te vinden in het Tilburgse Leijpark, hiervoor op Landgoed Velder. Een nieuwe stad betekent voor ons opnieuw beginnen en opbouwen. We wilden vooral stappen zetten richting het publieksbereik en daarnaast de zakelijke markt nadrukkelijker betrekken. Ons evenement is zeer geschikt om te bezoeken met zakelijke relaties of met personeel. Dat is voor ons financieel gezien een hele interessante markt, zowel qua kaartverkoop als voor de horecaexploitatie. We wilden net een start maken op het moment dat de eerste lockdown werd aangekondigd, dat hebben we toen dus even uitgesteld.

”ja jeetje, het is pas maart en wij hebben een festival in oktober’’

Wat hebben jullie toen wel gedaan op het moment dat de eerste lockdown werd aangekondigd?
In eerste instantie dachten wij ‘ja jeetje, het is pas maart en wij hebben een festival in oktober’. We hebben de werving op de zakelijke markt even geparkeerd en zijn daarna doorgegaan met de normale planning van het evenement. Totdat in juni duidelijk werd dat de kans om het “normaal” door te laten gaan wel heel klein werd. Er begonnen langzaam voorstellingen uit te vallen en daarmee begon de krimp in ons programma.

Op dat punt zijn we begonnen met het ontwikkelen van coronaproof scenario’s. Zo zijn we van zes naar vier tenten gegaan die volledig met in achtneming van de 1,5-metersamenleving waren ingericht. Toen daarna bekend werd dat we in aanmerking kwamen voor een steunpakket van de overheid zijn we verder na gaan denken. De capaciteit knalt enorm naar beneden met alle regels waardoor de financiering natuurlijk een deuk opliep. Nadat we alles bedacht hadden en gemeente Tilburg net zo positief was als wij, zijn we voor deze variant gegaan. Maar na de persconferentie in september, die een maximum van 30 mensen in een ruimte als nieuwe standaard stelde, werd duidelijk dat ook deze variant niet door kon gaan. We kwamen toen als festival ook niet in aanmerking voor een uitzonderingspositie die enkele vaste theaters en podia wel kregen.

Hebben jullie rekening gehouden met deze eventuele annulering?
Bij het ontwerpen van de scenario’s zaten er inderdaad ook situaties in waarbij we een maand voor het festival alles nog zouden kunnen annuleren. Daar hebben we dus zeker ook rekening mee gehouden, omdat je met zoveel risico’s zit. Met elke partij maak je toch andere afspraken dan normaal. Je staat allemaal voor een onzekere periode en toen hebben we dus gezegd tegen elkaar dat we allemaal ontzettend afhankelijk van elkaar zijn, dus we gaan niemand het vel over de oren halen. Sommigen van onze partners hebben toen we moesten annuleren ook gezegd dat ze afzagen van hun deel of percentage. Wij wilden alle partijen namelijk gewoon terugbetalen waar ze recht op hadden volgens de gemaakte afspraken. Veel vonden het echter zo tof dat we het nog probeerden en het festival overeind wilden houden dat ze geen annuleringsbedrag wilden ontvangen.

Nadat we op 30 september alles moesten annuleren, zijn we de volgende dag bij elkaar gaan zitten voor het volgende plan. Er waren overigens wel culturele organisaties met uitzonderingsposities zoals poppodium 013 en de schouwburg in Tilburg. We wilden proberen om na de annulering toch de jonge makers van de circusscholen een podium te geven samen met 2 premières van producties waarvan we co-producent waren. Poppodium 013 bleek toen plek te hebben voor één van die premières en heeft ons daarmee geholpen. Zo konden we toch iets laten zien en doen. De jonge makers wilden we bij elkaar brengen in de koepelhal in Tilburg. Daarvoor hadden we een soort carrousel bedacht waar de makers hun werk konden tonen aan dertig mensen. Wanneer deze dertig achterom het gebouw verlieten konden er aan de voorkant alweer nieuwe mensen naar binnen voor een andere voorstelling.

”Festival Circolo: The Alternative hebben we zo binnen vijf dagen helemaal op touw gezet.”

Festival Circolo: The Alternative hebben we zo binnen vijf dagen helemaal op touw gezet. Waar enorm veel positieve reacties op volgden. Tot het op 13 oktober weer misging. De uitzonderingpositie ging eraf en alle evenementen moesten worden geannuleerd. We zijn opnieuw gaan brainstormen, maar hadden met het hele team de gedachte “moeten we dit nog wel willen?”. Toch zijn we toen niet gestopt. De twee voorstellingen voor de circusopleidingen moesten hoe dan ook gespeeld worden, omdat deze onderwijsprojecten moesten worden afgerond. Deze voorstellingen en één van de premières werden voor een handje eigen volk gespeeld, maar die hebben wij wel geregistreerd voor op ons videokanaal. Eén van de coproductie premières hebben we nog kunnen verplaatsten naar België, waar die gespeeld is. Die is door ons geregistreerd, zodat de programmeurs ze ondanks alles toch konden zien. Dit is van belang met het oog op mogelijke speelbeurten in het komend seizoen en om te voorkomen dat niet heel de business stil komt te liggen.

Hoe zit het nu met alle voorstellingen die niet gespeeld worden?
De voorstellingen die nu niet gespeeld worden komen wel terug, maar er ontstaat een gigantisch stuwmeer. Alle voorstellingen stapelen zich op en er komen alleen maar nieuwe bij. Dit geldt ook voor de nieuwe lichting makers die afstuderen aan de circusopleidingen. Voor de afstudeerders van 2020 en 2021 wordt het heel lastig om een plekje te vinden. Het wordt straks dus dringen voor iedereen om hun voorstelling te kunnen spelen. Voor hen willen we daarom blijven proberen mogelijkheden te zoeken om de voorstellingen toch door te laten gaan.

Op welke manier zorgen jullie toch nog voor contact met jullie doelgroep
We hebben enorm veel kaartjes gedoneerd gekregen van mensen die van plan waren ons te bezoeken. Deze mensen hebben we bedankt met een bandana die we hadden laten maken als een alternatief voor de mondkapjes. We hebben deze ook opgestuurd naar alle vrienden van het festival, de gezelschappen en natuurlijk onze vrijwilligers. Ook houden we ze op de hoogte van alle ontwikkelingen en straks komen we ook met de beelden op het videokanaal om zo de interactie te onderhouden.

Hoe zien jullie de toekomst tegemoet?
We wilden de voor deze park-editie gecreëerde plannen niet zomaar over de schutting gooien, aangezien we alles al klaar hadden liggen. Het plan was eerst om de internationale voorstellingen in de week voor Kerstmis te gaan spelen, maar die kans is inmiddels voorbij. Het internationale programma is nu helemaal verplaatst naar oktober 2021. Een digitaal programma zit er voor ons als circusfestival gewoon niet in, omdat circus misschien wel de podiumkunst is waarbij de nabijheid van de artiest het meest van belang is. Het wordt even afwachten hoelang het virus nog aanhoudt en welke verdere gevolgen dat heeft. Wel zie je nu dat makers circusachtige dingen aan het ontwikkelen zijn voor op het platte scherm, maar dat is nog een zoektocht.

Zijn er nog positieve veranderingen die jullie meenemen?
De afgelopen tijd is de ontwikkeling in de (festival)wereld gewoon heel erg hard gegaan. Cashless betalen is ineens heel normaal overal. Waar wij vorig jaar nog veel werkte met bonnetjes en muntjes zijn daar nu veel andere opties voor in de plek gekomen en nemen we dat ook weer mee. Ook zijn we veel gaan nadenken over wachtrijen, gastbeleving en indelingen. Zo stonden er bij ons altijd flinke rijen voor de tenten waarbij gold “wie het eerst komt wie het eerst maalt”. Nu dat niet kon door de huidige situatie ga je toch nadenken over zitplekken en dit stukje stress wegnemen bij de bezoeker.

Tot slot zijn we als team natuurlijk ook dichtbij elkaar gekomen. We hebben in vijf dagen een festival weten op te bouwen. Daar doet iedereen zijn stinkende best voor, wat echt zorgt voor een sterker team waarin we trots zijn op wat we samen hebben weten neer te zetten dit jaar.

Tekst: Marissa Brand en Lisanne van de Vijfeijken, tweedejaars studenten Cultural Venue Management aan Breda University of Applied Sciences.